Faalangst bij rijexamen: oorzaken, oplossingen en tips

Faalangst is een gevoel van angst of spanning dat optreedt bij situaties waarin je als persoon wordt beoordeeld en waarvan je weet: ik moet presteren. Vaak kan dit zich bijvoorbeeld uiten bij een toets op school, een ingrijpende gebeurtenis, maar in veel gevallen hebben mensen hier bij een rijexamen ook last van. Dat komt omdat een rijexamen niet iets is wat je iedere dag doet. Daarbij weet je dat je niet alles zelf in de hand hebt. Het verkeer is nu eenmaal onvoorspelbaar, dus hoe goed je ook oefent: er kunnen altijd situaties ontstaan die onverwacht zijn. Daarbij is een rijexamen tegenwoordig niet goedkoop en kost in 2025 €138,50, nog zonder extra kosten vanuit je rijschool. Kortom, genoeg redenen om angstig te zijn voor je rijexamen.

Faalangst kan zich uiten in fysieke symptomen zoals trillende handen, zweten, hartkloppingen en concentratieproblemen. Psychologisch kan faalangst leiden tot negatieve gedachten zoals “Ik ga falen voor het rijexamen” of “Ik heb niet genoeg lessen gehad”. Bijzondere verrichtingen, zoals parkeren en keren, zijn ook vaak een bron van angst voor kandidaten met faalangst.

Faalangst bij het rijexamen kan door verschillende factoren worden veroorzaakt. Hier een kleine greep uit de oorzaken die ervoor kunnen zorgen:

• Perfectionisme: Mensen die hoge eisen aan zichzelf stellen, hebben vaak moeite om met fouten om te gaan. In het verkeer kan dit zich bijvoorbeeld uiten doordat je die fietser net even over het hoofd hebt gezien, waardoor je extra moet bijremmen. Helemaal geen probleem als het niet onveilig is geweest natuurlijk, maar mensen met faalangst kunnen deze gedachte niet van zich afzetten.
• Negatieve ervaringen: Eerdere mislukkingen of stressvolle situaties tijdens rijlessen kunnen angst versterken. Zoals een auto die je geen voorrang van rechts verleende: "het zal toch niet dat dit ook op mijn praktijkexamen gebeurt?"
• Sociale druk: Verwachtingen van vrienden, familie of jezelf kunnen extra spanning veroorzaken. Denk maar aan al die belletjes die je kunt verwachten nadat je het rijexamen hebt gehad. Daar zit je nog vóór het rijexamen al over in.
• Gebrek aan zelfvertrouwen: Onzekerheid over je eigen vaardigheden kan zenuwen vergroten.

Hoe uit faalangst zich op een praktijkexamen? Dat kan op verschillende manieren.  Hier zijn enkele veelvoorkomende symptomen die je kunt ervaren:

• Zenuwachtigheid en angstgevoelens: Het gevoel van spanning en nervositeit kan al dagen voor het examen beginnen. Je denkt er tijdens je werk al aan dat je over een paar dagen moet afrijden. Herkenbaar?
• Problemen met slapen of concentreren: Veel mensen met faalangst hebben moeite om goed te slapen of zich te concentreren in de aanloop naar het examen. Sommige mensen dromen zelfs over het rijexamen. En dan niet op een positieve manier.
• Fysieke symptomen: Trillen, zweten, een droge mond en hartkloppingen zijn veelvoorkomende fysieke reacties op faalangst. Zeker op het moment dat je rijexamen moet gaan doen.
• Negatieve gedachten en zelftwijfel: Gedachten zoals “Ik ga falen” of “Ik ben niet goed genoeg” kunnen je zelfvertrouwen verminderen.
• Problemen met het onthouden van informatie: Tijdens het examen kan het moeilijk zijn om verkeersregels of instructies van de examinator te onthouden. Het begint vaak al met die lastige vragen van de examinator over de inhoud van de motor. AHH! Hoeveel je ook geoefend hebt met ritvoorbereiding, het onthouden van waar de vraag van de examinator precies over ging, dat is nu juist het probleem.
• Gevoel van paniek of overweldiging: Sommige mensen ervaren een gevoel van paniek of overweldiging tijdens het examen.

Het is belangrijk om te onthouden dat faalangst normaal is en dat veel mensen er last van hebben. In Nederland is dat onder jongeren bijvoorbeeld één op de vijf. Als je dan bedenkt dat er jaarlijks 750.000 rijexamens worden afgenomen in Nederland, dan betekent dat dat er 150.000 rijexamens zijn waarin jongeren een gevoel van faalangst hebben. Niet mis hè? Maar door je symptomen te erkennen en te leren omgaan met je angst, kun je je kansen op succesvol slagen vergroten.

Het CBR biedt een speciaal faalangstexamen aan voor mensen die last hebben van extreme zenuwen tijdens het reguliere praktijkexamen.

Het reguliere examen is het standaard praktijkexamen en verschilt van het faalangstexamen doordat het minder tijd en begeleiding biedt. Dit examen verschilt van het reguliere rijexamen doordat het meer tijd en begeleiding biedt. Dit examen duurt langer (80 minuten in totaal, waarvan 35 minuten rijtijd) en wordt afgenomen door examinatoren die getraind zijn in het begeleiden van kandidaten met faalangst.

Het faalangstexamen wordt afgenomen door een speciaal opgeleide examinator die ervaring heeft in het ondersteunen van personen met faalangst. Je kunt tijdens dit examen gebruik maken van een time-out om even tot rust te komen.

Kandidaten hebben de mogelijkheid om een time-out te vragen wanneer de spanning tijdens het rijden te groot wordt, zodat ze even kunnen ontspannen voordat ze verder gaan met het examen.

Om een faalangstexamen aan te vragen, moet je contact opnemen met je rijschool. Geef duidelijk aan dat je een faalangstexamen wilt afleggen, zodat de rijschool dit voor jou kan reserveren bij het CBR. Het is belangrijk om een goede voorbereiding te treffen voor het faalangstexamen.

Dit betekent dat je voldoende rijlessen moet volgen en moet oefenen in verschillende verkeerssituaties om je zelfvertrouwen op te bouwen. Een goede voorbereiding helpt je om je vaardigheden te verbeteren en je angst te verminderen, waardoor je beter voorbereid bent om succesvol te slagen voor het faalangstexamen. Ook kun je thuis oefenen, bijvoorbeeld door examenroutes te bekijken en te visualiseren hoe jouw praktijkexamen gaat. En dat je slaagt natuurlijk!

Een faalangstexamen is net wat duurder dan een regulier examen. In 2025 bedragen de kosten gemiddeld €195, exclusief de kosten van de rijschool voor bijvoorbeeld de lesauto en begeleiding. Check dus wel even goed van tevoren welk bedrag jouw rijschool hiervoor in rekening brengt.

Een tussentijdse toets kan helpen om faalangst te verminderen en deelnemers kunnen vrijstelling krijgen voor bijzondere verrichtingen bij succes. Houd er wel rekening mee dat vanaf medio 2025 de tussentijdse toets tijdelijk wordt afgeschaft om de achterstanden bij het CBR weg te werken.

Nee, het goede nieuws is dat het slagingspercentage voor een faalangstexamen ligt doorgaans iets hoger dan dat van een regulier examen.  In 2023 was dit bijvoorbeeld 57%, wat 5% hoger lag dan het normale slagingspercentage. De slagingspercentages voor 2025 zijn helaas op dit moment nog niet bekend, maar het is redelijk om aan te nemen dat die nog steeds hoger zijn dan voor de reguliere rijexamens.

Gelukkig zijn er verschillende manieren om faalangst te verminderen en je slagingskansen te vergroten:

Het belangrijkste om maar direct te vermelden is dat het normaal is om kleine fouten te maken tijdens het praktijkexamen. Denk bijvoorbeeld aan het schakelen naar een verkeerde versnelling. Of het uit laten vallen van de motor. Geen probleem en dit is zeker geen directe reden tot zakken, mits je de verkeersveiligheid in de gaten houdt en controle over het voertuig behoudt. Hier nog wat tips om met je faalangst bij het rijexamen om te gaan.

1. Voorbereiding

• Zorg voor voldoende rijlessen bij een ervaren instructeur die bekend is met faalangst.
• Oefen lastige verkeerssituaties regelmatig om meer zelfvertrouwen op te bouwen. Geef aan bij je rijles instructeur wat jij lastige situaties vindt en zoek die op. Hoe vaker je ze oefent en in lastige situaties komt, hoe meer je ervan leert.

2. Ontspanningstechnieken en kalmeringsmiddelen

• Gebruik ademhalingsoefeningen: adem diep in door je neus en langzaam uit door je mond om kalm te blijven.
• Probeer visualisatieoefeningen: stel jezelf voor dat je succesvol en ontspannen je examen aflegt. Dit kan ook door het vooraf kijken van examenroutes. Zo ben je al bekend met de wegen die je bij het rijexamen gaat rijden.
• Zoek steun bij vrienden, familie of een therapeut: Het delen van je zorgen met anderen kan helpen om je angst te verminderen.

Kalmeringsmiddelen kunnen ook een optie zijn om examenstress te verminderen. Maar let op: het is uiteraard niet de bedoeling dat je hele heftige kalmeringsmiddelen neemt voordat je je praktijkexamen aflegt. Je moet je immers wel goed kunnen concentreren. We sommen toch wat kalmeringsmiddelen voor je op dit minder ingrijpend zijn:

• Bachbloesem Rescue Remedy: Een homeopathisch middel dat kan helpen om stress en angst te verminderen.
• Passiflora Complex: Een homeopathisch middel dat kan helpen om stress en angst te verminderen.
• Valeriaan: Een homeopathisch middel dat bekend staat om zijn kalmerende effecten.

• CBR examenroutes bekijken
• Alle tips om je praktijkexamen te halen
• Alle voorbereiding voor je praktijkexamen auto
• Wat zijn de kosten voor een automaat rijbewijs?
• Wat is de beste dag en tijd om af te rijden?
• Wat zijn de meestgemaakte fouten tijdens het rijexamen?
• Hoe ziet het CBR praktijkexamen eruit?